De alvleesklier of pancreas is een klein orgaan dat zich naast de dunne darm bevindt en twee belangrijke functies uitoefent: vertering en het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Deze 2 functies worden door afzonderlijke delen van de pancreas uitgevoerd. De bloedsuikerspiegel wordt gereguleerd door de productie van de hormonen insuline en glucagon door de eilandjes van Langerhans. 

Een te lage insulineproductie kan aanleiding geven tot diabetes zoals eerder aangehaald in onze blog over Diabetes Mellitus. Het andere deel van de alvleesklier (het exocriene deel) produceert verteringsenzymen die via een afvoergang terecht komen in de dunne darm. Wanneer de pancreas onvoldoende enzymen produceert dan spreekt men van Exocriene Pancreasinsufficiëntie of EPI. Wanneer de enzymen voortijdig actief worden en de alvleesklier zelf gaan verteren dan spreken we over een alvleesklierontsteking of pancreatitis.

Wat is de oorzaak van een alvleesklierontsteking?

De oorzaak van een pancreatitis bij honden en katten is meestal onbekend. Wel zijn er bepaalde factoren die de kans tot het ontwikkelen van een alvleesklierontsteking vergroten.

Risicofactoren bij honden zijn:

• Obesitas
• Het eten van vetrijke maaltijden of van bv. mezenbollen.
• Een te hoog gehalte aan calcium in het bloed (hypercalcemie).
• Hormonale aandoening zoals diabetes, de ziekte van cushing en een traag werkende schildklier (hypothyroïdie).
• Rasgevoeligheid: Miniatuur Poodles en Schnauzers, Cocker Spaniels.

Risicofactoren bij katten zijn:

• Infecties zoals toxoplasma
• Blootstelling aan bestrijdingsmiddelen zoals organofsofaten.
• Ontsteking van de darmen (inflammatory bowl disease) en/of lever en galwegen (cholangiohepatitis). Wanneer deze 3 ontstekingen zich samen voordoen spreken we van een ‘triaditis’.
• Diabetes mellitus.

Een recente anesthesie (narcose), trauma aan de pancreas, toxines en de toediening van bepaalde medicijnen kunnen zowel bij honden als katten een trigger zijn tot het ontstaan van een alvleesklierontsteking.

Wat is het verschil tussen een acute en chronische pancreatitis en wat zijn de symptomen ervan?

Men spreekt van een acute alvleesklierontsteking wanneer de klachten heel heftig zijn en nog maar pas aanwezig zijn. Bij een chronische alvleesklierontsteking zijn de symptomen al langer aanwezig maar milder. De symptomen van een alvleesklierontsteking kunnen variëren van milde klachten tot zeer heftige klachten met de dood als gevolg.

Dieren met een pancreatitis kunnen de volgende symptomen hebben: 

• Een slechte of geen eetlust hebben.
• Braken
• Diarree hebben
• Een zeer pijnlijke buik hebben.
• Sloom zijn
• Koorts hebben
• Uitgedroogd zijn

Bij katten treedt voornamelijk een slechte eetlust op de voorgrond terwijl honden meestal duidelijk braken.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Omdat de klachten van een alvleesklierontsteking niet heel specifiek zijn zal men vaak niet tijdens het eerste consult de diagnose van een alvleesklierontsteking stellen, het kan namelijk even goed om een maagdarminfectie of voedselintolerantie gaan. Om de diagnose te stellen zal je dierenarts meestal een uitgebreid bloedonderzoek en een echo van de buik uitvoeren. Hoewel een alvleesklierontsteking aan de hand van een specifieke test (specifieke lipase) kan gediagnosticeerd worden is het toch aan te raden een volledige screening uit te voeren om onderliggende oorzaken uit te sluiten en om ernstige gevolgen zoals uitdroging of orgaanfalen op te sporen en te behandelen indien mogelijk. Dit is initieel misschien wel een groter kostenplaatje maar zo kom je achteraf niet voor verrassingen te staan.

Hoe wordt een alvleesklier behandeld?

De ingestelde behandeling is sterk afhankelijk van de ernst van de situatie. Indien je huisdier er erg slecht aan toe is zal de dierenarts soms voorstellen om je dier op te nemen in de kliniek om intraveneus vocht en medicatie toe te dienen en indien nodig zelfs sondevoeding. Ook al is het als eigenaar verschrikkelijk om je dier achter te laten moet je er bij stilstaan dat het toedienen van medicatie bij een dier dat braakt en niet eet zinloos en vaak onmogelijk is, én tot veel frustratie kan leiden. Vertrouw voor het maken van deze beslissing dus op het advies van je dierenarts.

Is je huisdier nog fit en niet uitgedroogd dan zal men in eerste instantie vaak aan de slag gaan met orale medicatie, een aangepaste voeding en eventueel een supplement dat verteringsenzymen bevat om de alvleesklier te ontlasten (lees meer hierover in het blog: Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) bij de hond en kat). De medicatie bestaat meestal uit:

• Anti-braakmiddelen zoals Maropitant.
• Pijnbestrijding zoals Tramadol.
• Maagzuurremmers en maagbeschermers.

Afhankelijk van de toestand van je dier of van de mogelijke onderliggende oorzaak zullen er mogelijk nog andere medicijnen aan dit lijstje toegevoegd worden. 

Welke voeding kan ik het best geven?

Bij honden zijn de risicofactoren voor het ontstaan van een alvleesklierontsteking vaak voedingsgerelateerd en zal een aangepaste voeding vaak doorslaggevend zijn voor het succes van de therapie op lange termijn. Honden met pancreatitis krijgen best een lichtverteerbare en vetarme voeding. Voedingen geschikt voor honden met alvleesklierontsteking dienen minder dan 15% vet te bevatten (op droge stof basis!), maar liefst kiest men voor een voeding die tussen de 7 en 10% vet zit zoals Hill's Prescription Diet I/D Digestive Care Low Fat of Royal Canin Gastro Intestinal Low Fat. Er bestaat ook een vloeibare variant (Royal Canin Gastro Intestinal Low Fat Liquid) indien je je hond de eerste dagen zou moeten voeren of indien je thuis sondevoeding zou moeten geven.

Er wordt aangeraden je hond in de eerste weken geen koekjes of andere lekkertjes te geven, maar enkel de aangepaste voeding. Indien je hond éénmaal gestabiliseerd is kan je (in beperkte mate) aangepaste koekjes (eveneens licht verteerbaar met een laag vetgehalte) geven zoals de Specific Special Care Treats CT-SC. 

Hoewel er bij katten geen duidelijke link is tussen het ontstaan van een alvleesklierontsteking en voeding gaat het vaak wel gepaard met andere aandoeningen die een specifieke voeding vereisen zoals IBD (Inflammatory Bowl Disease) en cholangiohepatitis. Afhankelijk hiervan zal je dierenarts daarom mogelijks kiezen voor een hypoallergene voeding of een leverondersteunende voeding. Indien er geen indicatie is voor een andere ziekteproces dan wordt er best gekozen voor een licht verteerbare voeding met een matig vetgehalte. Voedingen geschikt voor de behandeling van diabetes (zoals Specific Endocrine Support FED-DM) zijn meestal ook geschikt voor katten met een pancreatitis. 

Wat is de prognose van een alvleesklierontsteking?

Eens je dier de acute fase doorstaan heeft en er geen andere complicerende factoren of onderliggende oorzaken zijn is de prognose relatief goed (mits men het advies van de dierenarts opvolgt met betrekking tot medicatie en voeding). Dit wilt niet zeggen dat je dier niet kan hervallen, maar als eigenaar zal je de symptomen nu snel herkennen en weten wat je te doen staat.

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden en mag niet worden opgevat als medisch advies of als vervanging van advies van een dierenarts.

Wij zijn wettelijk beperkt in het geven van gezondheidsclaims of medische indicaties over het gebruik van voedingssupplementen. Voor persoonlijk advies over het gebruik van onze producten, afgestemd op jouw specifieke situatie en behoeften, nodigen wij je uit om contact met ons op te nemen. Onze deskundigen staan klaar om je te helpen met vragen.