FLUTD (Feline Lower Urinary Tract Disease) is een verzamelnaam voor aandoeningen van de lagere urinewegen (de blaas en de plasbuis) bij katten. Naar schatting wordt jaarlijks maar liefst 8% van de katten in Europa in de praktijk aangeboden met FLUTD. Plast jouw kat geregeld langs de kattenbak? Dan zou het we eens kunnen dat hij/zij ook last heeft van FLUTD. 

Hoe herken ik FLUTD?

De volgende klachten kunne wijzen op FLUTD:

• Moeilijk of pijnlijk urineren (dysurie).
• Vaker urineren (pollakisurie).
• Persen tijdens het urineren (strangurie).
• Bloed bij de urine (hematurie).
• Onzindelijkheid (periurie). 

FLUTD komt het meest voor bij katten van jonge tot middelbare leeftijd (1-7 jaar), maar de oorzaak van FLUTD varieert sterk met de leeftijd. Zo zullen oudere katten vaker last hebben van urineweginfecties, blaasgruis en tumoren, terwijl bij jongere katten de oorzaak van de urinewegproblemen vaak onbekend is. 

Een levensbedreigende complicatie van FLUTD is een urinewegobstructie. In dit geval is de plasbuis verstopt ten gevolgen van spasmen, een plug of steentjes en kan het dier niet meer urineren. Een urinewegobstructie is een spoedsituatie. Indien je kat niet snel geholpen wordt zal hij/zij zich vergiftigen, in shock geraken en zelfs overlijden. 

FLUTD moet gezien worden als een complex en multifactorieel ziektebeeld. Hoewel de oorzaken hieronder apart besproken worden, staan ze sterk in verbinding met elkaar en kunnen ze niet als afzonderlijke entiteiten behandeld worden.

Mogelijke oorzaken van FLUTD

Feline Idiopatische Cystitis (FIC)

Feline Idiopatische Cystitis (FIC) wat niet meer betekent dan een blaasontsteking van onbekende oorzaak, is de meest voorkomende vorm van FLUTD. 60% van de gevallen van FLUTD kunnen geclassificeerd worden als zijnde FIC. Aangezien er hier geen duidelijk oorzaak wordt de diagnose gesteld op basis van de uitsluiting van andere oorzaken.

FIC verdwijnt meestal spontaan na 5 tot 10 dagen maar het komt geregeld voor dat dit terugkerend is. Het ontstaan ervan is zeer complex maar lijkt in grote lijnen verder te komen uit een abnormale reactie op stress (zowel gedragsmatig als neurologisch en hormonaal) en de daarmee gepaard gaande veranderingen in de blaaswand. In sommige gevallen kan de erge pijn en ontsteking die gepaard gaan met FIC zorgen voor spasmen van de plasbuis en zo aanleiding geven tot obstructie.

Urethrale plugs

Urethrale plugs bestaan uit ontstekingsmateriaal soms in combinatie met kristallen (meestal struviet). De meerderheid van de katten die enkel op droogvoer staan ontwikkelen kristallen (soms zonder verdere symptomen). Het is het ontstekingsmateriaal dat zorgt voor het ontstaan van de plug en in vele gevallen is dit het gevolg van FIC.

Urethrale plugs kunnen dus eigenlijk gezien worden als een variatie op FIC. Plugs die kristallen bevatten geven vaker aanleiding tot een obstructie en ook de kans op het ontstaan van blaasstenen (die eveneens kunnen zorgen voor obstructie) is groter bij katten die kristallen in de urine hebben (kristallurie). 

Blaasstenen / Blaaskristallen

15 tot 20% van de gevallen van FLUTD zijn te wijten aan blaasstenen (urolithiasis). Blaasstenen worden ingedeeld op basis van hun samenstelling. Struviet en calciumoxalaat zijn de 2 meest voorkomende type blaasstenen. 

Bacteriële urineweginfectie

Bacteriële urineweginfectie zijn een zeldzame oorzaak van FLUTD (slechts 5-10% van de gevallen) maar komen voornamelijk voor bij oudere katten ten gevolge van nierziekte en hyperthyroïdie. Deze aandoeningen zorgen voor verdunde urine waardoor bacteriën gemakkelijker overleven. Een andere veel voorkomende onderliggende oorzaak is Diabetes mellitus, waarbij suiker in de urine de ideale voedingsbodem vormt voor bacteriën.

Tumoren

Tumoren zijn zeldzaam maar komen meestal voor bij katten ouder dan 10 jaar. Andere minder voorkomende oorzaken zijn anatomische afwijkingen zoals vernauwingen van de urineleider ten gevolge van beschadiging of aangeboren defecten.

Factoren die invloed hebben op het ontstaan van FLUTD

Er zijn vele factoren die invloed hebben op het ontstaan van FLUTD zoals:

• Voeding: katten die enkel droogvoeding krijgen hebben 2,5 keer meer kans op het ontwikkelen van FLUTD in vergelijking met katten die een mix van droog- en natvoer krijgen. Katten die droogvoer krijgen, krijgen minder vocht binnen waardoor de urine meer geconcentreerd is en er meer kristalvorming is in de urine.
• Levensstijl: katten die binnenshuis leven en katten die samenleven met meerdere andere katten hebben meer kans op het ontwikkelen van FLUTD, mogelijks omwille van stress.
• Leeftijd: FLUTD komt het frequentst voor rond middelbare leeftijd (4-7 jaar).
• Geslacht: FLUTD komt even vaak voor bij mannelijke als vrouwelijke dieren maar komt vaker voor bij gecastreerde dieren, waarbij mannelijk gecastreerde dieren meer kans hebben op het ontwikkelen van een obstructie.
• Gewicht: katten met obesitas lopen meer kans op het ontwikkelen van FLUTD.
• Onderliggende aandoeningen: zoals nierziekte, diabetes en hyperthyroïdie.

Hoe kom je erachter wat de oorzaak is van FLUTD?

Om erachter te komen wat de oorzaak is zal je dierenarts altijd een urinestaal nodig hebben. Indien je ‘geluk’ hebt plast de kat naast de bak op de tegels en kan je deze urine naar je dierenarts brengen. Een andere optie is om gebruik te maken van een opvangsysteem zoals Katkor. Indien dit absoluut niet lukt dan zal de dierenarts moeten overgaan tot een blaaspunctie of cystocentese. In dit geval wordt de blaas met een steriele naald aangeprikt en wordt de urine rechtstreeks uit de blaas gezogen. 

Het voordeel hiervan is dat de urine niet bevuild wordt door bacteriën uit de lagere urinewegen en de omgeving en dus een betere weerspiegeling is van de gezondheid van de blaas. De urine wordt gecontroleerd op onder andere ontstekingscellen, bloed, kristallen en bacteriën en aan de hand daarvan zal besloten worden wat de volgende stap is.

• Indien er bacteriën gevonden werden in het urineonderzoek dan zal de dierenarts meestal aanraden om de urine op te sturen voor bacteriologisch onderzoek zodat men de bacterie gericht kan behandelen.
• Indien aan de hand van het urineonderzoek onvoldoende informatie verkregen wordt zal vaak overgegaan worden tot een echografie van de urinewegen. Aan de hand van echografie kan men tumoren van de urinewegen en blaas- en nierstenen gemakkelijk uitsluiten en kan men de gezondheid van de blaaswand beoordelen. 
• Een bloedonderzoek zal in het verhaal van FLUTD voornamelijk belangrijk zijn indien blijkt dat de concentratie van de urine onvoldoende is, indien er glucose in de urine (wat kan wijzen op diabetes mellitus) zit of indien er op echografie aanwijzingen zijn voor nierproblemen.

Hoe wordt FLUTD behandeld?

Het spreekt voor zich dat de behandeling van FLUTD sterk afhankelijk is van de oorzaak die gevonden wordt. Indien er een duidelijke oorzaak gevonden wordt dan zal deze gericht worden behandeld:

• Bij een bacteriële infectie zal de dierenarts een antibioticakuur voorschrijven.
• Indien er blaasstenen aanwezig zijn dan zullen de verschillende opties voor het verwijderen/oplossen van de stenen besproken worden. 

Indien er geen duidelijke oorzaak gevonden wordt voor de urinewegklachten dan zal het probleem bestempeld worden als idiopathische cystitis of FIC. Hoewel FIC meestal spontaan verdwijnt zijn er voldoende redenen om tijdig aan de bel te trekken en over te gaan tot behandeling:

• FIC is erg pijnlijk en veroorzaakt veel stress voor de kat.
• Katten met FIC gaan vaak overdreven poetsgedrag vertonen en kunnen daarbij zichzelf ernstig verwonden.
• Mannelijke katten lopen het risico om een obstructie te ontwikkelen wat fataal kan aflopen.
• Katten met FIC kunnen gedragsveranderingen vertonen en agressief worden naar andere katten en de eigenaar en zijn vaak onzindelijk.

Gezien de complexiteit van FIC zal ook de behandeling berusten op meerdere factoren zoals:

Het verminderen van stress

Stress speelt een grote rol in het ontstaan van FIC, maar is vaak zeer moeilijk vast te stellen. Alle veranderingen in de omgeving, het dieet en de sociale structuur kunnen stress veroorzaken. Vooral in huishoudens met meerdere katten is stress vaak aanwezig. Katten zijn solitaire dieren en hechten veel belang aan privacy. Zorg dat alle katten kunnen eten, hun behoefte kunnen doen en kunnen slapen zonder gestoord te worden door andere katten. Verrijk de omgeving voldoende met onder andere krabpalen. Meer informatie over mogelijke stressfactoren kan je vinden in het blog ‘Help! Mijn kat plast naast de bak.’

Er zijn een tal van rustgevende middelen/supplementen op de markt. Voorbeelden hiervan zijn VetPlus Calmex en Feliway. Gebruik je liever geen supplementen? Dan kan je kiezen voor een voeding die zowel de urinewegen ondersteunt als helpt tegen stress, zoals Trovet Urinary Calm UCD. De kalmerende werking wordt verkregen door de toevoeging van groene thee extract, tryptofaan en melkeiwit hydrolisaat. 

De drankopname stimuleren

Een verhoogde drankopname zorgt voor verdunde urine waardoor de kat vaker urineert en de schadelijke componenten in de urine verdund worden. De wateropname verhogen kan door natvoer te geven. Hiervoor kiest men het beste voor een voeding ontwikkeld om FIC te voorkomen zoals bijvoorbeeld het Hill’s C/D Urinary Care of Royal Canin Urinary S/O dieet.

Voor katten met obesitas wordt aangeraden een variant te kiezen met een laag energiegehalte zoals Hill’s C/D Urinary Stress + Metabolic. Zorg voor voldoende toegang tot water, gebruik eventueel een fontein. Katten houden er niet van hun kop diep in de drinkbak te moeten brengen. Houd waterbakken dus zo vol mogelijk en gebruik een ondiepe bak met een groot wateroppervlak. Zorg voor een aparte plaats voor de water- en voerbak en voorzie voldoende waterbakken zodat er geen competitie is voor water.

Pijnstillers inzetten

Verminder ongemak door het gebruik van pijnstilling en ontstekingsremmers zoals meloxicam. Deze kunnen zorgen voor een onmiddellijke verlichting van de klachten maar dienen niet als enige therapie gezien te worden. Pijnstilling en ontstekingsremmers moeten gebruikt worden in combinatie met een aanpassing van de omgeving en dieet. 

Gebruik blaasondersteunende supplementen

De werking van supplementen die helpen in het voorkomen van FIC is gebaseerd op het ondersteunen van de GAG (glycosaminoglycanen)- laag. Deze laag beschermt de blaaswand tegen schadelijke substanties en voorkomt aanhechting van bacteriën en kristallen. VetPlus Cystaid en UroFelin zijn zulke supplementen. Cystaid bevat naast het N-Acetyl-D-Glucosamine eveneens aminozuren (L-tryptofaan, L-theanine) met een rustgevende werking.  

Gebruik van antidepressiva

Gebruik van antidepressiva zoals amitryptiline en clomipramine. Deze middelen hebben een meervoudige werking. Naast de werking als antidepressivum werken ze ook ontstekingsremmend en relaxerend ter hoogte van de urinewegen en helpen ze dus in het voorkomen van spasmen. Deze middelen kunnen enkel op recept bij de dierenarts verkregen worden en dienen altijd gebruikt worden in combinatie met voorgaande besproken maatregelen.

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden en mag niet worden opgevat als medisch advies of als vervanging van advies van een dierenarts.

Wij zijn wettelijk beperkt in het geven van gezondheidsclaims of medische indicaties over het gebruik van voedingssupplementen. Voor persoonlijk advies over het gebruik van onze producten, afgestemd op jouw specifieke situatie en behoeften, nodigen wij je uit om contact met ons op te nemen. Onze deskundigen staan klaar om je te helpen met vragen.