Waarom paarden zo gevoelig zijn voor maagzweren

Maagzweren of maagulcers zijn een veel voorkomend probleem bij paarden: gemiddeld 50% van de recreatiepaarden hebben er last van, dit gemiddelde loopt op tot 90% bij sportpaarden. Een maagzweer is een beschadiging van de maagwand ten gevolge van maagzuur. Maar dit is wat kort door de bocht, elk paard maakt immers maagzuur aan. Wat zorgt er dan voor dat het ene paard maagzweren ontwikkelt en het andere niet? En wat kan je doen om het ontstaan ervan zoveel mogelijk te beperken? Dat en zoveel meer lees je in dit blog.

Anatomie en fysiologie van de maag

Paarden in het wild grazen 16 tot 18 uur per dag, ze zijn dus gemaakt om frequent kleine hoeveelheden te eten. Dit is terug te zien in de anatomie en fysiologie van de maag. Een paard heeft een relatief kleine maag waarin constant maagzuur wordt geproduceerd. Paarden produceren maar liefst 10 tot 30 liter maagzuur per dag. Dit gebeurt in het onderste (kliergedeelte) van de maag en is belangrijk voor de vertering van voeding en voor het onschadelijk maken van ziekteverwekkers. 

Bij paarden is kauwen de enige manier om speekselklieren te stimuleren. Speeksel heeft (samen met de vezels in de voeding) een neutraliserende (bufferende) werking op het maagzuur en voorkomt dus zo het ontstaan van maagzweren. 

Wanneer paarden niet eten of voeding krijgen waarbij ze minder moeten kauwen zal er dus veel minder speeksel aangemaakt worden. Er ontstaat een disbalans tussen de productie van maagzuur en de neutraliserende factoren. De zuurtegraad van de maag zal afnemen. Dit geeft voornamelijk problemen in het bovenste deel van de maag, een deel dat een andere bekleding heeft dan het onderste meer beschermde kliergedeelte van de maag. Ulcers ter hoogte van het onderste deel (klierdeel) van de maag lijken eerder in verband te staan met stress en het geven van medicatie en minder het gevolg te zijn van een verkeerd voerregime. 

Wat maakt mijn paard gevoeliger voor maagzweren?

• Het rantsoen: te weinig ruwvoer, te veel krachtvoer. Paarden kauwen minder op krachtvoer en dus wordt er minder speeksel aangemaakt. Ook zorgt de aanwezigheid van koolhydraten in krachtvoer voor de productie van vluchtige vetzuren die de zuurtegraad van de maag nog meer verlagen.
• Een beperkt aantal voedermomenten. Wanneer paarden maar enkele keren per dag gevoerd worden zal er gedurende het grootste deel van de dag geen speeksel en geen voer aanwezig zijn om het maagzuur te neutraliseren. Reeds na 6 uur vasten verhoogt het risico op het ontstaan van maagzweren.
• Het geven van medicatie zoals ontstekingsremmers
• Stress. Stress kan vele oorzaken hebben zoals onvoldoende beweging of contact met soortgenoten, transport, het spenen bij veulens, ziekte en pijn. Stress zorgt ervoor dat paarden minder gaan eten, onrustig worden en meer stresshormoon (cortisol) produceren. Cortisol zorgt voor een verminderde maagdoorbloeding en heeft daardoor een negatief effect op de beschermende slijmvlieslaag.
• Intensieve training. Een grotere druk op de buik van het paard tijdens training zorgt dat het maagzuur in contact kan komen met het onbeschermde bovenste deel van de maagwand. Dit is nog meer het geval wanneer een paard traint op lege maag.
• Gebitsproblemen waardoor paarden minder kauwen.

In tegenstelling tot bij mensen spelen bacteriën zelden een rol in het ontstaan van maagzweren bij paarden.

Klachten: van afwezig, vaag tot ernstige ziekte en sterfte

Symptomen zijn vaak vaag en staan niet altijd in relatie met de ernst van de zweren of het aantal zweren. Mogelijke klachten kunnen zijn:

• Minder eten
• Knarsetanden, veel met de lippen/tong bewegen, vaak geeuwen.
• luchtzuigen
• Vermageren
• Sloomheid
• Gedragsveranderingen
• Een doffe vacht.
• Pijn bij aanraking van de buik.
• Verminderde prestatie en langer herstel na ineen inspanning.
• Diarree
• Koliek

Maagzweren kunnen aanleiding geven tot ernstig bloedverlies en bloedarmoede (anemie). In het slechtste geval kunnen ze doorbreken naar de buikholte en ontstaat er een buikvliesontsteking. Dit laatste loopt meestal fataal af.

De diagnose van maagzweren wordt gesteld door het uitvoeren van een endoscopie. Hierbij gaat men met een camera via de slokdarm naar de maag om het maagslijmvlies te bekijken. Een andere benadering is om bij verdenking het paard hiervoor te behandelen en te kijken of de klachten afnemen. Met een fecaal occult bloedtest kan men testen op bloedverlies in de ontlasting wat ook een hint kan zijn voor het bestaan van een maagzweer.

Een uitgebalanceerd voerregime als hoeksteen van de preventie van maagzweren

Wanneer je dierenarts het vermoeden heeft dat je paard last heeft van maagzweren dan zal een behandeling met maagzuurremmers (omeprazol, ranitidine) en eventueel een maagbeschermer worden ingesteld. Indien er verder geen aandacht wordt besteed aan het voerregime en mogelijke andere onderliggende oorzaken dan is deze louter symptomatische behandeling zoals dweilen met de kraan open. Hieronder volgen enkele tips om maagproblemen zoveel mogelijk te voorkomen.

• Stel dag en nacht ruwvoer ter beschikking. Kies voor een energiearme soort als je paard te dik is of gebruik een hooinet met kleine gaten. Plaats je paard zoveel mogelijk op de weide om te laten grazen en pas het rantsoen aan op het type weiland. Paarden die op een rijke, groene weide staan hebben nood aan een ander rantsoen dan paarden die op een arme, kale weide staan.
• Indien je paard nood heeft aan krachtvoer, kies dan voor een soort met een beperkte hoeveelheid aan zetmeel en suiker. Je kan eventueel olie toevoegen aan het idee om te voorzien in de energiebehoefte. Geef altijd eerst ruwvoer voor je krachtvoer geeft en verdeel het krachtvoer over meerdere porties. Eventueel kan je het krachtvoer mengen met luzerne om het kauwen te stimuleren. Alfalfa of luzernehooi is rijk aan energie, eiwit, calcium en vezels en is daarom een perfecte aanvulling op het rantsoen.
• Veranderingen in rantsoen dienen traag te gebeuren zodat de flora kans krijgt zich aan te passen.
• Zorg voor een aangename stal waar interactie met soortgenoten mogelijk is. Beperk stressvolle situaties.
• Beperk het geven van ontstekingsremmers.

Nieuw: Audevard Ekygard+, een supplement ter bescherming van de maag. 

Audevard Ekygard+ o.a. bevat de volgende ingrediënten:

• Pectigard Complex (pectine-lecithine): vormt een gel die het maagslijmvlies van het paard beschermd tegen het maagzuur.
• Lithothamnion: heeft een zuurneutraliserende werking
• Duindoornbessen bevatten antioxidanten en essentiële vetzuren om oxidatieve schade tegen te gaan.
• Yea-sac (Saccharamoyces Cervisae): een gist die dienst doet als probiotica en dus zo de vertering en darmgezondheid bevordert
• Aloe vera: heeft een verzachtende werking

Audevard Ekygard+ wordt aangeraden voor paarden met een gevoelig maagslijmvlies, veulens en paarden die behandeld worden voor maagzweren en sportpaarden in training. Het kan eveneens gegeven worden enkele dagen voor tot een week na een stressvolle periode.

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden en mag niet worden opgevat als medisch advies of als vervanging van advies van een dierenarts.

Wij zijn wettelijk beperkt in het geven van gezondheidsclaims of medische indicaties over het gebruik van voedingssupplementen. Voor persoonlijk advies over het gebruik van onze producten, afgestemd op jouw specifieke situatie en behoeften, nodigen wij je uit om contact met ons op te nemen. Onze deskundigen staan klaar om je te helpen met vragen.